استان سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان در ناحیه جنوب شرق کشور واقع شده است . این استان 1210 کیلومتر مرز خاکی با دوکشور پاکستان و افغانستان و 370 کیلومتر مرزآبی در کرانه های شمالی دریای عمان و از شمال به استان خراسان جنوبی ، از جنوب به دریای عمان ، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان و از غرب به استانهای هرمزگان و کرمان محدود شده است.

استان سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان در ناحیه جنوب شرق کشور واقع شده است . این استان 1210 کیلومتر مرز خاکی با دوکشور پاکستان و افغانستان و 370 کیلومتر مرزآبی در کرانه های شمالی دریای عمان و از شمال به استان خراسان جنوبی ، از جنوب به دریای عمان ، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان و از غرب به استانهای هرمزگان و کرمان محدود شده است.

مساحت استان 187502 کیلومترمربع است که 11.5 درصد از وسعت کشور را برمی گیرد. براساس سرشماری عمومی سال 1390 تراکم نسبی استان 12.5 نفر در هر کیلومترمربع بوده است که از این لحاظ یکی از کم تراکم ترین استان های کشور محسوب می شود. میزان این شاخص در سال 1385 برابر 13نفر در هر کیلومترمربع بوده است.

کل مرزهای استان حدود 2/1580 کیلومتر یعنی معادل یک ششم از کل مرزهای جمهوری اسلامی ایران می باشد. طول مرزهای استان با کشور افغانستان نیز 288.5 کیلومتر یعنی معادل یک سوم از کل مرز ایران با افغانستان و طول مرزهای مشترک استان با کشور پاکستان 921.7 کیلومتر بوده که کل مرز مشترک ایران و پاکستان را تشکیل می دهد. طول مرزهای آبی استان با ساحل دریای عمان  370 کیلومتر است.

استان سیستان و بلوچستان از دو منطقه متمایز تشکیل شده است :

- منطقه بلوچستان (جنوب استان)،تنوع اقلیمی اش را با دریای عمان گره زده است. این وادی دارای طبیعتی کوهستانی  می باشد. مناطق جنوبی استان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره گیری از بادهای موسمی اقلیم متفاوتی دارند. بالا بودن میانگین دما و پایین بودن نوسانات آن از مشخصه های اساسی اقلیم منطقه است. با توجه به پایین بودن نزولات جوی و عدم وجود منابع برفی کوهستانی اکثر جریانات رودخانه ای، موقتی و فصلی بوده و در بخش وسیعی از استان منابع محدود آب های زیر زمینی تنها امکانات تامین آب محسوب می شوند. وجود مخروط آتشفشانی تفتان با 3941 متر ارتفاع در شمال بلوچستان مرکزی، شرایط اقلیمی متنوع و جالبی را فراهم آورده است. منطقه بلوچستان با 172305 کیلومترمربع وسعت و از شهرستانهای زاهدان ، میرجاوه ، خاش ، سراوان ، سیب و سوران ، مهرستان ، ایرانشهر ، سرباز ، دلگان ، نیکشهر ، قصرقند ، چابهار و کنارک تشکیل می گردد.

- منطقه سیستان  (شمال استان)، نگینی است برآمده از آبرفت های رودخانه هیرمند ، که بزرگ ترین دریاچه آب شیرین جهان را در خویش جای داده است. شریان حیاتی منطقه یعنی هیرمند نوسانات سالیانه قابل ملاحظه ای را نشان می دهد. وزش بادهای 120 روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می وزد در تشدید نیاز و خشکی محیط موثر است. منطقه سیستان شامل شهرستانهای زابل ، زهک ، نیمروز ، هامون و هیرمند می باشد و 15917 کیلومترمربع مساحت دارد.

همجواری استان با دو کشور  افغانستان و پاکستان با وجود بازارهای مصرف بی رقیب از یک سو و شرایط خاص حاکم بر آن کشورها از سوی دیگر ، این استان را از اهمیت بسیاری برخوردار ساخته است

از سوی دیگر منطقه سیستان در حال حاضر به دلیل مواجهه با خشکسالی های پی در پی و قطع آب هیرمند به دلیل عدم تمکین کشور مقابل به موافقت نامه های دو جانبه و عدم رعایت حق آبه جمـهوری اسلامی ایران ، دچار مشکلات و چالش های فراوانی در بخش های اقتصادی و اجتماعی خود گردیده است.

ایجاد شرایط و امکانات لازم به منظور تغییر روند مذکور و حفظ و ماندگاری جمعیت به ویژه جمعیت جوان و تحصیل کرده در منطقه ، در برون رفت سیستان از مضعیت فعلی بسیار تاثیر گذار خواهدبود. اگرچه در سال های اخیر اقدامات بسیار ارزنده  و مفیدی در این خطه برای جبران کاستی ها و مشکلات موجود انجام گرفته است ، لیکن برون رفت کامل از وضعیت موجود و برنامه ریزی برای توسعه اقتصادی منطقه ، نیازمند اقدامات و توجه بیشتری می باشد.

با توجه به کاهش توجیه اقتصادی فعالیتهای کشاورزی به دلیل خشکسالی و کاهش توجیه اقتصادی از یک سو و وجود مرزهای طولانی  و بازار تقریباً بی رقیب در کشورهای افغانستان و پاکستان از سوی دیگر ، بخش صنعت ، معدن و بازرگانی با بهره گیری از شرایط فوق می تواند موجبات توسعه اقتصادی منطقه ، ایجاد اشتغال و در نتیجه کاهش مشکلات و چالش های اقتصادی و اجتماعی موجود  در منطقه گردد.

همچنین این استان بعلت قرارگرفتن در کمربند فلززائی معدنی که از اروپا شروع و پس از گذشت از میناب و ارتفاعات جازموریان به سمت خاش و زاهدان ادامه می یابد، از منابع غنی معدنی در زمینه کانی های فلزی و غیرفلزی می باشد . مطالعات انجام شده نشان می دهــد که قابلیتهای مــعدنی از جمله توانمندیهای مهم توسعه استان بشمارمی آیند و بسیاری از کانسارهای فلزی و غیرفلزی شــناخــته شده ، می توانند مبنای صنایع بزرگ معدنی قرارگیرند .  باتوجه به شرایط فعلی و  لزوم استفاده از کلیه امکانات برای شکوفائی اقتصاد ملی ما  را  ناگزیر از شناخت این قابلیتها نموده و در بسیاری از موارد ،  استفاده از آن حتی با وجــود محدودیـــتهای طبیعی بســیار منطــقی جلــوه می نماید.

از جمله پتانسیلهـای معدنی مهـم استـان می تـوان به ذخائر قـابل توجهی از گـرانیت ( 199423 هزارتن ) ، مس (  36054  هـزارتن ) ، کـرومیت ( 340 هـزارتن) ،  تیتـانیوم ( 22714 هـزارتـن ) ،  آهـن (193000 هـزارتن ) ،   طلا (  3669 هزارتن  )   آنتیموان ( 160 هزارتن ) ، مرمر ( 11177 هزارتن)  سنگ آهن (  210869 هزارتن )  اشاره نمود . در  مجموع ذخایر شناسایی شده استان معادل 1100000 هزار تن و رتبه 9 کشور و مجموع مجوزهای بهره برداری استان نیز 200 فقره می باشد که در کشور رتبه 18 را دارا می باشد .

در بخش صنعت، استان دارای 1226 پروانه بهره برداری صنعتی بود که بصورت تقریبی در جایگاه 25 کشوری قرار دارد. مهمترین واحدهای صنعتی استان شامل کارخانه سیمان خاش و سیستان ، کارخانه نان رضوی ، کارخانه عمل آوری ماهی ، کارخانه کنسرو سازی ، کارخانه های سازهای فلزی ، کارخانه صنایع شیمیایی و سموم کشاورزی و ...