8-
سکوت رمز بندگى
امام
صادق (ع ) فرمود :
«
اِنَّ مـَنْ کـانَ قـَبـْلَکـُمْ کـانـُوا یـَتعَلَّمُونَ الصَّمْتَ وَ اَنْتُم
تَتَعَلَّمُونَ الْکَلامَ کانَ اَحَدُهُمْ اِذا اءَرادَ التَّعبُّدَ یَتَعلَّمُ
الصَّمْتَ قَبْلَ ذلِک بِعَشْرِ سِنین فَاِنْ کانَ یُحْسِنَهُ وَ یَصْبَرَ
عَلَیْهِ تَعَبَّدَ وَ اِلاّ قال : ما اءَنَا لِما اَروُم بِاَهلٍ اِنَّما یَنْجُو
مَنْ اَطالَ الصَّمْتَ عَنِ الْفَحْشاءِ »
پـیـشـیـنـیـان
خـاموشى را فرا مى گرفتند، چنان که شما سخن را. آنگاه که کسى مى خواست به عبادت پردازد،
نخست ده سال تمرین سکوت مى کرد، اگر از عهده بر مى آمد و مى توانست صبر کند، عبادت
پیشه مى کرد و گرنه مى گفت : من شایسته این مقصد نیستم ، آن کس نجات یابد که
مدّتها از گفتار نابجا دم فرو بندد.
امیر
مؤمنان(ع) خطاب به امام حسن (ع) مى فرماید :
«
وَ تـَلافـیـکَ مـا فـَرَطَ مـِنْ صـَمـْتـِکَ اَیـْسَرُ مِنْ اِدْراکِکَ مافاتَ
مِنْ مَنْطِقِکَ وَ حِفْظِ ما فِى الْوِعاءِ بِشَدِّالْوِکاءِ ... وَالْمَرْءُ
اَحْفَظُ لِسِرِّهِ وَ رُبَّ ساعٍ فی ما یَضُرُّهُ مَنْ اَکْثَرَ اَهْجَرَ »
و
تدارک و به دست آوردن چیزى که به واسطه سکوت و صمت از دست رفته ، آسان تر است از
دریـافـتـنى که با سخن گفتن از دست رفته است . (زیرا سخن در اختیار تو است . تا
زمانى که نـگـفـتـه بـاشـى ، و چـون گـفـتى تو در اختیار آنى ، پس خاموشى بهتر از
پرگویى است . و نـگـاهـدارى چـیـزى کـه در ظرف است به استوارى بند آن است ( اگر
بند مشک سست باشد آب مى ریـزد و از بـیـن مـى رود، همچنین اگر بند زبان شخص محکم
نباشد، سخن بیجا از آن بیرون مى آیـد و رازى بـر مـلا مى شود) ... و مرد راز خود
را بهتر نگه مى دارد ( چون کوشش براى پنهان داشـتـنـش از دیـگـرى بـیشتر است .) و
بسا کوشش کننده در چیزى است که او را زیان مى رساند، پرگو هرزه گو مى شود.
9-
محافل دوستانه
بیشتر
اوقات اخبار و اسرار در محافل دوستانه مطرح شده ولو مى رود. امام صادق(ع) فرمود :
«
وَ لا تـَطَّلِعْ صـَدیـقـَکَ مِنْ سِرِّکَ اِلاّ عَلى ما لَوِ اطَّلَعَ عَلَیْهِ
عَدُوُّکَ لَمْ یَضُرُّکَ، فَاِنَّ الصّدیقَ قَدْ یَکُونُ عَدُوُّکَ یَوْماً »
پـسـر
نـعمان ! تنها اسرارى را با دوست خود در میان گذار که اگر دشمن هم اطلاع یابد
زیانت نرساند که ممکن است دوست نیز روزى دشمن شود.
شاعر
مى گوید:
زنهار
مکن تکیه کلّى بر یار
راز
دل خود ز دوست پنهان مى دار
روزى
شود که دوست دشمن گردد
برگردد
و دشمنى کند آخر کار
بطانه
(محرم اسرار)
مـؤ
مـن بـایـد هوشیار و زیرک باشد و هر کسى را محرم اسرار خویش نگیرد. بخصوص دشمنان
اسـلام کـه کـیـنـه اى دیـریـنـه از مـسـلمانان در دل دارند. قرآن کریم مؤ منان را
هشدار مى دهد مى فرماید:
«
یـا اَیُّهـَا الَّذیـنَ آمـنـوا لا تـَتَّخـِذُوا بـِطانَه مِنْ دُونِکُمْ لا
یَاءْلُونَکُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبـَغـْضـاءُ مـِنْ
اَفـْواهـِهـِمْ وَ مـا تـُخـْفـى صـُدوُرهـُمْ اَکـْبـَر قـَدْبـَیـَنـّا لَکـُمُ
الْآیـاتِ اِنْ کـُنـْتُمْ تَعْقِلُونَ » (12)
اى
کسانى که ایمان آورده اید! محرم اسرارى از غیر خود، انتخاب نکنید! آنها از هر گونه
شرّ و فـسـادى دربـاره شـما، کوتاهى نمى کنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت
باشید. (نشانه هـاى) دشـمـنـى از دهـان ( و کـلام) شـان آشکار شده ؛ و آنچه در
دلهایشان پنهان مى دارند، از آن مـهـمـتـر اسـت . ما آیات ( و راههاى پیشگیرى از
شرّ آنها ) را براى شما بیان کردیم اگر اندیشه کنید!
10-
عذاب دنیوى و اخروى
بـرخـى
افـراد سـست ایمان که به افشاى اسرار دست مى زنند، باید بدانند که عذاب الهى در
دنیا و آخرت در تعقیب آنان است .
امام
صادق (ع ) فرمود:
«
یـَابـْنَ النُّعـمـانِ ... وَ مـَنِ اسـْتَفْتَحَ نَهارَهُ بِاِذاعَه سِرِّنا
سَلَّطَ اللّهُ عَلَیْهِ حَرَّ الْحَدیدِ وَ ضیقَ عَلَیْهِ الَْمحابِسِ » (13)
اى
فـرزنـد نـعـمـان ! کـسـى کـه روزش را بـا افشاى اسرار ما آغاز کند، خدا بر او آهن
و تنگى زنـدانـهـا را مـسـلّط خـواهـد کـرد. (یـعـنـى در دنـیـا بـه جـزاى عمل
ننگین خود خواهد رسید، و عذاب آخرت هم پابرجاست)
11-
شکست
امام
صادق (ع )به مؤ من طاق فرمود:
«
فـَوَاللّهِ لَقـَدْ قـَرُبَ هـذَا الْاءَمـْرِ ثـَلاثَ مـَرّاتٍ
فـَاءَذَعـْتُموُهُ، فَاَخَرَّهُ اللّهُ وَ اللّهُ مالَکُمْ سِرٌّ اِلاّ وَ
عَدّوکُمْ اَعْلَمُ بِهِ مِنْکُمْ » (14)
بـه
خـدا سـوگـنـد سـه بـار ایـن امـر (حـکـومت عدل) نزدیک شده و بر اثر افشاگرى شما
به تاءخیر افتاده است . به خدا شما هیچ سرّى ندارید، جز اینکه دشمنانتان از آن
آگاه ترند.
کلیدهاى
فاش شدن اسرار
چه
چیزهایى موجب فاش شدن اسرار مى شود؟
برخى سعه صدر دارند و
ظرفیت وجودیشان چنان گسترده است که قابلیت نگهدارى هر رازى را در صندوقچه سینه
خویش مى یابند. اینان با احساس مسؤ ولیتى که از ایمانشان سرچشمه مى گـیرد، بر زبان
و گفتار خود تسلّط دارند، به وقت مناسب سخن مى گویند و به موقع سکوت مى کنند.
اینان راز نگهدارند. لیکن همه که اینچنین نیستند. افراد از نظر ظرفیت ایمانى و
روحیه کم گویى و پرگویى متفاوتند. علاوه هر چه سخن سرّى تر باشد قهرا حفظ و
نگهدارى آن هم مـشـکـل تـر خـواهـد بود، به گوهرى مى ماند که هر چه ارزشمندتر و
گرانبهاتر باشد حفظ و حراست آنهم مؤ نه بیشترى مى طلبد. از این رو شناخت و توجّه
به راهها و کلیدهایى که موجب لو رفـتـن اخـبـار مـى شود، نخستین گام جهت حفظ اسرار
به شمار مى رود. شناخت این کلیدها هشدارى اسـت بـخـصـوص بـراى کـسـانـى کـه
نـاسـنـجـیـده سـخـن مـى گـویـنـد و در هـر مـحـفـل و مجلسى بدون در نظر گرفتن
موقعیت و شرایط، سخن مى گویند و در نتیجه از لابلاى گـفتارشان اسرار لو مى رود.