امنيت و حريم خصوصي كودكان در شبكههاي اجتماعي (2)
در آگاهي‌رساني قبل در مورد كودكان و شبكههاي اجتماعي با عنوان «امنيت و حريم خصوصي كودكان در شبكههاي اجتماعي (۱)»، به بررسي خطراتي كه در شبكههاي اجتماعي متوجه كودكان و نوجوانان است، پرداخته شد. در اين آگاهي‌رساني به صورت كلان به نقش و مسئوليت‌هاي والدين در حفاظت از كودكان و حريم خصوصي آن‌ها در شبكههاي اجتماعي پرداخته مي‌شود. در آگاهي‌رساني‌هاي بعدي اين حوزه نيز به صورت جزيي‌تر نكات و ابزارهايي كه والدين مي‌توانند براي اين منظور به كار گيرند بيان خواهد شد .
نقشي كه والدين در شكل‌دهي به شخصيت يك كودك دارند بر كسي پوشيده نيست؛ طريقه لباس‌پوشيدن، آداب و معاشرت، عادات روزمره و حتي افرادي كه كودك با آن‌ها ارتباط برقرار مي‌كند همه و همه مي‌تواند به دليل الگوگيري از والدين باشد. علاوه بر اين، به‌كارگيري روش‌هاي تربيتي مناسب توسط والدين، مي‌تواند همانند يك چتر كودك را از گزند روند‌هاي منفي كه در دوره‌هاي زماني مختلف در جامعه باب مي‌شوند، در امان نگه‌دارد. اين روزها در جامعه خودمان چه بسيار شاهد آن هستيم كه والدين ابزارهاي ديجيتال مختلفي مانند تبلت، گوشي همراه، ساعت ديجيتال و غيره را در اختيار كودكان خود قرار داده‌اند كه قابليت اتصال به اينترنت را داشته و بسياري از آن‌ها داراي برنامه‌هاي مرتبط با شبكهّهاي اجتماعي هستند. اين امر در كنار فرصت‌هايي كه به وجود مي‌آورد تهديدات متعددي نيز در پي خواهد داشت كه در آگاهي‌رساني قبل راجع به برخي از آن‌ها بحث شد .
وجود شبكههاي اجتماعي كودك‌محور با تعداد كاربران بالا و مضمون آموزشي و يا تفريحي در كشور‌هاي پيشرفته، نشان‌دهنده فرصت‌هاي موجود در اين زمينه است . در كشور ما تاكنون، شبكههاي اجتماعي خاص‌منظوره براي كودكان كمتر رونق پيدا كردند. از طرف ديگر، به دليل ميل كودكان به پاگذاشتن در عرصه افراد بزرگسال و نيز جو موجود در جامعه، آن‌ها به عضويت در شبكههاي معروف و عام سوق داده مي‌شوند. در اين صورت اگر نظارت كافي بر فعاليت كودكان اعمال نشود، وقوع آسيب‌هاي جدي انكار ناپذير است .
عموما در شبكههاي اجتماعي، محتواي بسيار گسترده‌اي در دسترس كودكان است؛ براي مثال بازي‌ها، گروه‌ها، فيلم‌ها و تصاوير همه و همه از اقلام جدا نشدني از شبكههاي اجتماعي هستند كه ممكن است انتشار‌دهندگان آن‌ها، به اين موضوع توجه نكرده باشند كه احتمالا كودكاني با فرهنگ متفاوت نيز به محتواي آن‌ها دست پيدا خواهند كرد .
اصولا كودكان به دليل آشنا نبودن با مسائل امنيتي و حريم خصوصي، بيشتر در معرض افشاي اطلاعات خصوصي خود هستند. اين اطلاعات تنها در حين ثبت‌نام كودك در وبگاه‌هاي سو استفاده كننده از اين شرايط جمع‌آوري نمي‌شود؛ به عبارت ديگر، صرفا جلوگيري از ثبت‌نام كودكان در وبگاه‌هاي غيرمجاز، مشكل را حل نمي‌كند چرا كه ممكن است يك كودك در يك شبكه اجتماعي مجاز، دوستاني پيدا كند كه با ريختن طرح دوستي، قصد سو استفاده از اطلاعات شخصي كودكان داشته باشند. علاوه بر اين ممكن است كودكان در قرار دادن اطلاعات شخصي خود بي‌مهاباتر عمل كنند. بنابراين لازم است تا والدين در درجه اول از محتوا و اطلاعاتي كه كودكان خود در دسترس دوستان مجازي خود قرار مي‌دهند، مطلع شوند.
ممكن است اين دخالت در فعاليت مجازي كودكان براي آن‌ها ناخوشايند باشد. والدين بايستي با آگاهي‌رساني‌هاي صحيح و آموزش كافي فرزندان خود را از خطرات موجود در شبكهّهاي اجتماعي مطلع كنند و به آن‌ّ‌ها بفهمانند كه اين‌ها همه براي مراقبت از آن‌هاست. يعني به عنوان مثال به همان شكلي كه به كودكان آموزش داده‌اند كه در صورت عدم حضور والدين از برقراري ارتباط و صحبت با افراد ناشناس بپرهيزند، بايستي از ايجاد ارتباط با اين گونه افراد در فضاي مجازي بدون حضور والدين، نيز پرهيز كنند
طبق تحقيقاتي كه توسط Intel Security با نام سابق McAfeeدر مورد كنترل والدين بر فعاليت‌هاي فضاي مجازي كودكان سن ۱۳ تا ۱۷ ساله در سال ۲۰۱۲ صورت گرفته است، مشخص شده است كه در كشورهايي نظير آمريكا كه خطرات استفاده از شبكههاي اجتماعي توسط كودكان بيشتر شناخته شده است، والدين ضرورت كنترل فعاليت‌هاي برخط فرزندان را دريافته‌اند و براي اين منظور از روش‌هاي متفاوتي استفاده مي‌كنند. براي مثال ۴۹ درصد از والدين از ابزارها و نرم‌افزار‌هاي كنترلي استفاده مي‌كنند تا از فعاليت كودكان در فضاي مجازي آگاه شوند. ۴۴ درصد از والدين نيز از گذرواژه كودكان خود اطلاع دارند . باقي‌مانده اين روش‌ها، مواردي مانند گرفتن وسايل ارتباطي كودكان از آن‌ها، استفاده از ردياب‌هاي مكاني جهت يافتن مكان فرزندانشان و بهره‌گيري از مشاوره روان‌شناسي را در بر مي‌گيرند. در شكل زير اين آمار قابل مشاهده هستند .
البته با توجه به فرهنگ اسلامي مسلط در كشور ما خطرات موجود براي كودكان ايراني بسيار كمتر از كودكان آمريكايي است. اما با توجه به گسترش شبكههاي اجتماعي و فعاليت‌هاي برخط مردم كشورمان، فرهنگ استفاده و امن‌سازي فضاي مجازي نيز بايستي به طور گسترده مورد اهميت واقع شود و رشد يابد تا از بروز خطرات براي افراد علي‌الخصوص كودكان كه آسيب‌پذيرترين قشر جامعه هستند جلوگيري شود. براي اين منظور همان‌طور كه گفته‌شد نقش والدين اساسي است و بايستي با آگاهي‌رساني مناسب اقدام به آشنا ساختن آن‌ّ‌ها با به‌روش‌ها، ابزارها، دستگاه‌ها و .... مختلفي كه براي اين منظور به كار برده مي‌شوند، نمود. در مطالب بعدي اين حوزه، آگاهي‌رساني‌هاي مفيدي براي اين منظور ارائه خواهد شد .